ტელეფისის ციხე (ტოლების ციხე)

ტელეფისის ციხე, რომელიც მდებარეობს სამტრედიის მუნიციპალიტეტის სოფელ ზემო ტოლებში, VI საუკუნით თარიღდება. ეს ციხესიმაგრე აღმოსავლეთ გურიაში, მაღალ გორაზეა განლაგებული, საიდანაც მდინარე რიონისა და ცხელინისწყლის შესართავი ჩანს.

მისი სახელწოდება მიახლოებულია სოფელ ტელეფასთან, თუმცა სიმონ ყაუხჩიშვილის 1935 წლის ექსპედიციის შედეგად დადგინდა, რომ ციხე ისტორიულ გურიაში მდებარეობს.

ტელეფისის ციხე მნიშვნელოვანი სტრატეგიული ადგილი იყო ეგრისის დიდი ომის დროს, როდესაც ის ბიზანტია-ირანის საზღვარზე მდებარეობდა და 553 წელს ტელეფისის ბრძოლა გაიმართა. ციხეს ჰქონდა კულტურული და სამხედრო მნიშვნელობა.

ციხე 2 ჰექტარი ფართობი უკავია და აღჭურვილია თლილი და რიყის ქვით. დასავლეთის კედლის სიმაღლე 20-25 მ აღწევს, სისქე კი 3,6 მ. კედლის ნაწილი აგურითაა ნაგები, რაც სავარაუდოდ მთელ ციხეში იყო გამოყენებული.