კორონავირუსები — ვირუსთა ჯგუფი, რომელიც ცხოველებსა და ფრინველებში დაავადებებს იწვევს, ხოლო ადამიანებში სასუნთქი გზების ინფექციებს. ზოგიერთის სიმპტომები მსუბუქია, მაგალითად, ჩვეულებრივი გაციება, მაგრამ ზოგიერთი ინფექცია შესაძლოა სასიკვდილოც აღმოჩნდეს, როგორც SARS, MERS და COVID-19.
სხვადასხვა სახეობებში სიმპტომები სხვადასხვაგვარია: ქათმებში კორონავირუსი იწვევს ზედა სასუნთქი გზების დაავადებას, ძროხებსა და ღორებში კი დიარეას. ადამიანებში ამ ვირუსებზე ვაქცინები ან სამკურნალო ანტივირუსული პრეპარატები ჯერ არ არსებობს.
კორონავირუსები მიეკუთვნება Riboviria-ს სამეფოს, Nidovirales-ის რიგის Coronaviridae-ს ოჯახის Orthocoronavirinae ქვეოჯახს. ეს გარსიანი ვირუსებია დადებითი მნიშვნელობის ცალსპირალური რნმ გენომითა და სპირალური სიმეტრიის ნუკლეოკაპსიდით.
გენომის ზომა დაახლოებით 27-34 კილოფუძეა, რაც უდიდესია რნმ ვირუსებს შორის. სახელი „კორონავირუსი“ derives ლათინური სიტყვიდან „კორონა“, რაც „გვირგვინს“ ნიშნავს, რადგან ვირიონების ზედაპირი ელექტრონულ მიკროსკოპში ფოჩების მსგავსი წვეტებით არის დაფარული, რაც მზის კორონას წააგავს.
სახელი “კორონავირუსი” მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან „კორონა“, რაც „გვირგვინს“ ნიშნავს. სიტყვა ბერძნულიდან ნასესხებია, სადაც ასევე „გვირგვინს“ აღნიშნავს.
ამ ვირუსებს ეს სახელი დადგინდა ხუან ალმეიდამ და დევიდ ტაირელმა, რომლებმაც პირველად შეისწავლეს კორონავირუსი. 1968 წელს, ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებულმა სტატიამ პირველად აღწერა ვირუსი და მის ვიზუალურ მახასიათებელს, რომლის მიხედვითაც, ვირიონების ზედაპირზე არსებული წვეტები გვირგვინს წააგავს.
კორონავირუსი პირველად 1930-იან წლებში აღმოაჩინეს, როცა დადგინდა, რომ შინაური ქათმების მწვავე რესპირატორული ინფექცია გამოწვეული იყო ინფექციური ბრონქიტის ვირუსით (IBV). 1931 წელს არტურ შალკმა და მაკ ჰაუნმა აღწერეს ქათმების რესპირატორული ინფექცია, რომელშიც სიკვდილიანობა 40-90% იყო.
ადამიანის კორონავირუსები 1960-იან წლებში აღმოჩნდა. მათი იზოლირება ჩატარდა გაერთიანებულ სამეფოსა და აშშ-ში.
